Tuổi trẻ thường quan tâm tình yêu, công danh, sự nghiệp, tiền tài, nhưng khi chúng ta đến cái tuổi “thất thập cổ lai hy” thì điều gì chúng ta quan tâm nhất? Có lẽ sẽ là ý nghĩa cuộc sống trong những năm ngắn ngủi còn lại, bệnh tật, cái chết, linh hồn, kiếp sau,…

Hai tác giả Thomas Cathcart (sinh năm 1940) và Daniel Klein (sinh năm 1939) là hai nhà nghiên cứu triết học nhưng đồng thời cũng làm rất nhiều nghề khác nhau để mưu sinh và quan trọng là họ đã đến cái tuổi quan tâm nhiều về cái chết. Không phải ngẫu nhiên mà tiêu đề cuốn sách là Heidegger và con hà mã bước qua cổng thiên đường. Heidegger là triết gia về cái chết, Thiên đường là thế giới người tốt sẽ đến sau khi chết, vậy con hà mã có ý nghĩa gì? Chẳng qua là một hình ảnh thể hiện góc nhìn hài hước của các tác giả (trong một tác phẩm khác các tác giả dùng hình ảnh thú mỏ vịt).

Nỗi sợ cái chết và khát khao vượt qua cái chết luôn là ám ảnh của loài người qua mọi thời đại. Để trốn chạy khỏi cái chết – mặc dù nó là hiển nhiên – loài người đã ẩn mình trong các tư tưởng, di sản vật chất, của cải hồi môn,… Đó là lối tự trấn an rằng mình sẽ sống mãi trong trái tim những người biết mình. Triết gia Heidegger được lựa chọn cho tiêu đề cuốn sách như một lẽ tự nhiên vì đối tượng nghiên cứu của triết gia này là cái chết thông qua lời kêu gọi hãy đối mặt với cái chết để sống đích thực: Nếu tôi đưa cái chết vào cuộc sống của mình, thừa nhận nó, dứt khoát đối mặt với nó, tôi sẽ giải phóng bản thân khỏi nỗi lo âu về cái chết và những vụn vặt của đời sống – và chỉ khi ấy tôi mới tự do trở thành chính mình ( có lẽ Steve Jobs bị ảnh hưởng chăng???).

Hai tác giả đã làm một cuộc chu du qua các chặng đường lịch sử tinh thần và khoa học của nhân loại thông qua sự diễn giải hàn lâm sâu sắc kết hợp với những câu chuyện hài hước vui vẻ, tếu táo, khiến độc giả cười ra nước về những chủ đề cái chết, thiên đường, địa ngục, linh hồn, gọi hồn,… nhưng cũng mang lại nhiều suy ngẫm sâu xa. Cuốn sách thú vị khiến ta phải nhấm nháp từng trang một: cứ thong thả, chẳng đi đâu mà phải vội. Mặc dù tất nhiên là cứ mỗi khoảnh khắc trôi đi, cuộc đời bạn đã ngắn đi một khoảnh khắc.

Sống là phải suy tư (như triết gia Socrates từng nói) nhưng nhiều lúc cứ mãi lo suy tư mà quên sống và cuộc đời bạn đã ngắn đi một khoảnh khắc mà chúng ta không hề hay biết. Hãy sống trọn vẹn cuộc sống của mình thay vì “ngó nghiêng” cuộc sống người khác như lời nhắn nhủ cuối cuốn sách của các tác giả:

Nhưng nếu tôi có thể trở nên nghiêm túc dù chỉ một phút, thì thưa các ông bà, gần đây tôi đã đọc rất nhiều triết gia nói về ý nghĩa của cuộc sống, cái chết và kiếp sau. Họ đều có những lý thuyết khác nhau về chuyện này, và thú thực, họ không để ý nhiều đến cách những người bình thường như quý vị, tôi, hay ông già Freddy ở đây nghĩ về mấy chuyện ấy.