Sự dịch chuyển thời đại

Theo tác giả cuốn sách, Daniel H. Pink, chúng ta đang chuyển từ nền kinh tế – xã hội dựa trên khả năng tư duy logic, tuyến tính, máy móc của Thời đại Thông tin sang nền kinh tế – xã hội dựa trên tính sáng tạo, sự đồng cảm và sự truy tìm ý nghĩa cuộc sống, khám phá sức mạnh nội tại của Thời đại Nhận thức.

Sự thật về bộ não


Bộ não chúng ta được chia thành hai bán cầu, bán cầu não trái và bán cầu não phải. Chúng không hoạt động như những chiếc công tắc điện, khi cái này hoạt động thì cái kia ngừng lại. Cả hai đều đóng một vai trò cụ thể trong hầu hết mọi hoạt động của chúng ta. Bốn điểm cơ bản phân biệt:

  • Bán cầu não trái điều khiển nữa bên phải và bán cầu não phải điều khiển nữa bên trái của cơ thể. Chúng ta thường xuyên sử dụng bán cầu não trái hơn là bán cầu não phải nên đa phần chúng ta thuận tay phải, viết hay đọc cũng từ trái qua phải.
  • Bán cầu não phải mang tính nối tiếp, bán cầu não phải mang tính đồng thời: bán cầu não trái đặc biệt xuất sắc trong việc nhận biết các sự việc mang tính tuần tự và điều khiển các chuỗi hành vi. Bán cầu não trái cũng đảm nhiện chức năng điều khiển các hành động mang tính tuần tự. Những chuỗi chức năng do bán cầu não trái thực hiện bao gồm các hoạt động liên quan đến ngôn ngữ như nói chuyện, nghe, đọc và viết. Ngược lại, bán cầu não phải tiếp nhận các sự việc một cách đồng thời; nó vừa quan sát tất cả các bộ phận của hình dạng vật lý và nắm bắt cấu tạo của chúng, vừa nhìn nhận mọi yếu tố trong một bối cảnh và thấu hiểu ý nghĩa của chúng. Bán cầu não phải là bức tranh, bán cầu não trái là hàng ngàn từ ngữ.
  • Bán cầu não trái chuyên về ngôn ngữ, bán cầu não phải chuyên về ngữ cảnh; bán cầu não trái xử lý những gì được nói, bán cầu não phải tập trung xử lí cách nói – những tín hiệu phi ngôn ngữ, mang tính cảm xúc,…
  • Bán cầu não trái phân tích các chi tiết, bán cầu não phải tổng hợp tạo bức tranh toàn cảnh. Bán cầu não trái quy nạp về chỉ một câu riêng lẻ, trong khi đó bán cầu não phải lại phân bố theo cấu trúc. Bán cầu não trái tập trung vào từng phạm trù, bán cấu não phải lại tập trung vào các mối quan hệ.

Từ những nhận xét trên, chúng ta thấy rằng, những đặc điểm cần có trong Thời đại Nhận thức chỉ có được thông qua bán cầu não phải. Nhưng làm thế nào để phát triển bán cầu não phải?

Những năng lực thiết yếu của bán cầu não phải

  • Thiết kế: một sản phẩm, một dịch vụ, một kinh nghiệm hay lối sống đều không chỉ cần quan tâm đến chức năng mà còn phải thiết kế sao cho đẹp, độc đáo, gợi cảm. Làm sao để tăng khả năng thiết kế? Quan sát, ghi chép mọi thứ xung quanh, đọc sách và tạp chí về thiết kế, thăm các viện bảo tàng nghệ thuật,…
  • Kể chuyện: không chỉ là tranh luận, tìm ra điểm yếu, điểm mạnh, không chỉ là thu thập thông tin mà còn là sáng tạo, kết nối để tạo ra câu chuyện cho riêng bạn. Làm sao để kể chuyện hay? Tập kể câu chuyện của riêng bạn, lắng nghe câu chuyện người khác, đọc sách,…
  • Sự hoà hợp: không chỉ là sự tập trung mà còn là sự hoà hợp, không chỉ là phân tích mà còn là tổng hợp, kết hợp các mảnh vụn thành một bức tranh lớn. Làm sao để hoà hợp? Nghe nhạc kích thích tư duy, quan sát và sưu tầm ý tưởng, đọc sách, học vẽ,…
  • Đồng cảm: không những tư duy logic mà còn phải biết đồng cảm. Làm sao để học được cách đồng cảm? Tự kiểm tra chỉ số cảm xúc EQ, tham gia các hoạt động cộng đồng, đọc sách về trí tuệ cảm xúc,…
  • Giải trí: không chỉ biết làm giàu mà còn phải biết tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Hãy chơi các trò chơi có tính tương tác, tham gia các lớp thiền, yoga, suy ngẫm, cân đối giữa công việc – gia đình – giải trí,…

Tại sao nên đọc cuốn sách?

Lâu nay chúng ta được dạy dỗ, giáo dục, rèn luyện chủ yếu các kiến thức, kĩ năng liên quan đến bán cầu não trái – và vẫn rất cần thiết cho một quốc gia đang phát triển như Việt Nam (lưu ý rằng, quan điểm của tác giả xuất phát từ những quốc gia phát triển như Mỹ, các nước phương Tây). Tuy nhiên, khi mà chúng ta mở cửa hội nhập, các yếu tố như kinh tế, văn hoá, xã hội, v.v. không còn là duy nhất, độc tôn mà có tính giao thoa, đa dạng thì việc tiếp nhận những kiến thức và rèn luyện những kĩ năng về bán cầu não phải là rất hữu dụng. Học những người đi trước, học những quốc gia đi trước để không lặp lại những sai lầm mà họ đã trải qua. Đứng trên vai người khổng lồ là vậy chăng?

Tham khảo thêm bài nói chuyện nổi tiếng tại TED: