Núi thần của Thomas Mann nghe tên rất ghê gớm, nhưng câu chuyện thật ra bắt đầu khá đơn giản. Nhân vật chính là Hans Castorp, một chàng kỹ sư trẻ, tính cách bình thường, không có gì quá đặc biệt. Anh lên một viện điều dưỡng trên núi Alps chỉ để thăm anh họ đang trị bệnh lao, dự định ở chơi đúng ba tuần rồi về lại cuộc sống dưới đồng bằng. Nhưng khi lên đó, Hans dần quen với nhịp sống chậm chậm: ăn uống, đo nhiệt độ, nằm nghỉ, tán chuyện trên ban công nhìn xuống mây. Anh gặp nhiều người bệnh khác nhau, mỗi người một kiểu suy nghĩ và cách sống. Ngày này qua ngày khác, Hans bị cuốn vào những cuộc trò chuyện về tình yêu, cái chết, tôn giáo, chính trị, khoa học. Ba tuần ngắn ngủi ban đầu kéo dài thành nhiều năm, còn chàng trai trẻ đi từ chỗ vô tư sang chỗ luôn tự hỏi: sống để làm gì, con người thật sự quan trọng điều gì, bên dưới ngọn núi này thế giới đang thay đổi ra sao.
Ý nghĩa của Núi thần không nằm ở những tình tiết gay cấn, mà ở chỗ ngọn núi và viện điều dưỡng giống như một phiên bản thu nhỏ của xã hội. Mỗi nhân vật là một kiểu người mà ngoài đời ta cũng có thể gặp: người chỉ tin vào lý trí, người sống rất cảm xúc, người chỉ thích hưởng thụ, người lúc nào cũng bi quan, người lại tin tương lai sẽ tốt đẹp hơn. Hans đứng giữa, không biết nghe ai, lúc thì tin người này, lúc lại nghiêng về người kia. Điều này giống với nhiều bạn trẻ: khi mới lớn, ta nghe quá nhiều ý kiến, không biết nên chọn lối sống nào, không biết mình thật sự là ai. Cuốn sách gợi cho ta thấy việc trưởng thành không chỉ là kiếm nghề, kiếm tiền, mà còn là học cách đối mặt với bệnh tật, mất mát, chiến tranh, sự bất công và những ý tưởng có thể dẫn cả cộng đồng đi sai đường. Núi vì thế không chỉ là chỗ chữa bệnh, mà là nơi Hans buộc phải chậm lại, nhìn thẳng vào cuộc đời và tự hỏi mình: nếu ngày mai không còn nhiều thời gian nữa, mình muốn sống thế nào.
Khi gấp Núi thần lại, có thể bạn sẽ không nhớ hết tên nhân vật hay mọi chi tiết, nhưng hình ảnh một chàng trai trẻ lên núi “ở tạm vài tuần” rồi thay đổi hoàn toàn cách nhìn về cuộc sống rất dễ ở lại trong đầu. Đọc cuốn sách này hôm nay, ta có thể nghĩ đến những “khoảng dừng” trong đời mình: một lần bệnh nặng, một kỳ nghỉ dài bất ngờ, một thời gian chán nản không biết đi hướng nào. Những lúc tưởng như bị tách ra khỏi nhịp sống bình thường đó đôi khi lại là lúc ta có thời gian suy nghĩ xem mình muốn trở thành người như thế nào. Bài học nhẹ nhàng mà Núi thần gửi gắm là: không cần sợ những khoảng dừng, quan trọng là sau khi “xuống núi”, ta hiểu mình hơn một chút, biết trân trọng sức khỏe, thời gian và những người bên cạnh, và dám sống có trách nhiệm hơn với bản thân và với thế giới mình đang sống.
Trần Ngọc Minh 